Kadınlarda Sistitler ve Ağrılı Mesane Sendromu

Kadınlarda sistitler çok yaygın bir durumdur. Ağrılı ve kanamalı idrar yapma ile karakterize bu durum bazı kadınlarda kronikleşebilmektedir. Tekrar eden sistitlerde bazen asıl hastalık atlanabilmekte ve tedavisi çok geçilebilmektedir.

Sistiti Olan Kadınlar Ne Zaman Doktora Başvurmalıdır?

Cinsel olarak aktif olan kadınlarda sistit sık görülen bir durum olduğu için çoğu zaman basit kısa süreli antibiyotik tedavilerinin verilmesi yeterlidir. Ancak bazı özel durumlar ileri araştırma gerektirmektedir. Bunlar:

Ateş çıkması ve titremelerin olması
Hamilelik
Şeker hastalığı
Böbrekte bilinen taş olması
İdrarda kan olması
Basit antibiyotikler ile düzelmemesi
Düzelse bile yakın zamanda tekrar etmesi
Ağrılarının şiddetli olması
Sık işemenin ağrıları geçse bile devam etmesi

Sistit Çeşitleri Nelerdir?

Bakteriyel Sistitler
Çoğunlukla cinsel ilişki sonrasında sık ve ağrılı işeme kendini gösterir. Bazen cinsel yolla bulaşan hastalıklar nedeniyle de olabilir. Kısa süreli antibiyotik tedavisinden fayda görür.

Non-Bakteriyel Sistitler
Sistitin mikrobik nedeni bulunamaz. Genellikle ağrı ve sık işeme dayanılamayacak ölçüde olur. En sık görülen çeşitler şunlardır:

İnterstisyel sistit (Ağrılı mesane sendromu):
Genç ve orta yaşlı kadınlarda kendini şiddetli ağrı, işeme ile rahatlama, aşırı sık işeme isteği olması ile gösterir. Tanısı genellikle çok zor konulur ve nedeni tam bilinmediği için tedavisi oldukça güçtür.

İlaçlara bağlı sistit:
Özellikle kemoterapi yani kanser ilacı alan hastalarda görülen bir sistit türüdür. Genellikle idrar torbasını koruyucu bazı ilaçlar verilerek yakınmalar tedavi edilebilir.

Radyasyona bağlı sistit:
Kanser tedavisinde kullanılan ışına bağlı idrar torbasının ufalması ve sertleşmesi nedeniyle olur.

Yabancı madde sistiti:
Mesane içinde sonda, taş ya da ameliyatlarda kullanılan maddelerinn artıklarına bağlı meydana gelir. Yabancı cisim çıkartılınca yakınmalar genellikle düzelir.

Kimyasal sistit:
Kadınlarda özellikle küvette kullanılan bazı temizlik malzemeleri, vajinal kayganlaştırıcılar, sperm öldürücüler ya da alerji yapan bazı ürünlere bağlı gelişir. Alerjen tespit edilip kaçınılırsa tedavi yapılmış olur.

Başka hastalıklara bağlı sistitler:
Felç, diabet, böbrek taşı. rahim sarkması, kabızlık gibi hastalıklar da sistit şikayetleri yapabilir. Alttaki hastalığın tespiti ve tedavisi yeterlidir.

Tekrarlayan Sistitlerde Hangi Tetkikler Yapılmalıdır?

Tekrarlayan sistitlerin öncelikle hangi mikrop tarafından gerçekleştiği bilinmelidir. Bunun için idrar kültürü ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar taranmalıdır.

Bazı durumlarda sistitin tekrarlanması ufak bir taş ya da idrar torbasının tam boşalamaması ya da idrar yolundaki bir darlık nedeniyle olabilir. Dolayısı ile görüntüleme testleri ve işemenin nasıl olduğunun anlaşılması için üroflowmetri yani idrar akım hızı analizlerinin yapılması gereklidir. Ciddi anormalliği olan idrar torbalarında idrar torbasının çalışması bilgisayarlı bir sistem ile kontrol edilir. Bu işleme ürodinami adı verilir.

Eğer bunlardan bir sonuç elde edilmez ise bu kez idrar torbasına endoskopi yapılması (sistoskopi) gerekebilir. Sık sistit olanlarda mesane içinde lökoplaki adı verilen idrar torbası zarında mikropların yerleştiği sertleşmiş ve renk değiştirmiş alanlar vardır. Bu alanların kazınması bazı özel durumlarda gerekebilir. Bazen de mesane içerisinde ülserli yaralar görülmektedir ya da ciddi idrar torbası kas kalınlaşması izlenmektedir.

Bazı durumlarda ise idrar yolunda şiddetli bir daralma işemeyi zorlaştırıp idrar torbasında mikrop gelişmesine neden olabilmektedir.

İdrar torbasının dolum ve boşalımında bazı bozukluklar saptanır ise beyin veya omurilik fonksiyonlarında hasar araştırılması için görüntüleme ve nörolojik testler gerekebilir.

Tüm bu nedenlerden dolayı tekrarlayan sistit hastalarında oldukça ayrıntılı bir çalışma yapılması gereklidir.

Tekrarlayan Sistitlerde Hangi Tedaviler Yapılabilir?

Eğer tekrarlayan sistitler mikrobik neden ile ve cinsel aktivite ile eşlik ediyor ise tek dozluk ilişki öncesi veya sonrası antibiyotik kullanılabilir.
Eğer cinsel ilişki ile bağlantı bulunmazsa mikrobik durumu engellemek için düşük doz uzun süreli koruyucu antibiyotik verilebilir.
Eğer mikrobik durum hiçbir antibiyotiğe yanıt vermiyor ise mesane içerisine bazı antimikrobik ilaçlar verilebilir.
Eğer mikrobik olmadığı görülürse neden olabilecek durumlar araştırılır ve bunlara yönelik tedaviler verilebilir.

İnterstisyel Sistit (Ağrılı mesane sendromu) Nasıl Tedavi Edilebilir?

İnterstisyel Sistit (Ağrılı mesane sendromu) tedavisi çok uzun ve basamaklı bir yoldur. Basamaklı tedavi içerisinde

Ağızdan Alınan İlaçlar
İdrar torbasını rahatlatıcı ilaçlar (Oksibutinin ve diğer antikolinerjikler)
İdrar torbası zarının hissini azaltıcı ilaçlar (Amitriptilin vb içerenler)
Ağrının hissedilmesini azaltıcı ilaçlar (Gabapentin vb içerenler)
İdrar torbasının zarının onarılmasını sağlayan ilaçlar (Pentosan polisülfat içerenler)

İdrar Torbasına Verilen İlaçlar
İdrar torbası zarını yenileyen ilaçlar (Heparin ve DMSO içerenler)
İdrar torbasının hissini azaltıcı ilaçlar (Ağrı kesiciler)

Anestezi Altında İdrar Torbasına Yapılan Basit İşlemler
İdrar torbasını su basıncı ile genleştirme (Hidrodilatasyon)
İdrar torbasındaki ülserlerin kazınması (Fulgurasyon)
İdrar torbasının kasılmasının engellenmesi ( Botoks enjeksiyonu)

Sinirler Üzerindeki İşlemler
İdrar Torbası Sinirlerinin Uyarılması (Mesane Pili- Nöromodülasyon)

Anestezi Altında İdrar Torbasına Yapılan Cerrahi İşlemler

İdrar torbasının barsaktan yama konarak büyütülmesi (Ogmentasyon)
İdrar torbasının tamamen çıkartılması ve idrarın başka yoldan dışarı alınması (Sistektomi)

Sistit Tedavisi Yeterli Yapılmaz ise Hangi Hastalıklar Gelişebilir?

Tedavisi tam yapılmayan sistitler ilerleyip böbrek hastalıklarına ve hatta böbrek yetmezliklere neden olabilir.
İdrar torbası oldukça küçük kalıp idrarı tutma yeteneğini tamamen kaybedebilir.
İdrar torbasının çıkımı sistite bağlı sertleşip kapanabilir ve idrar yapamama oluşabilir.
Yabancı cisimlere bağlı idrar torbasında kanserler meydana gelebilir.

Sistitlerden Nasıl Korunabilir siniz?

Bol miktarda su içmek
İdrar torbasını sık aralıklara boşaltmak
Temizlik esansında önden arkaya doğru temizlemek
Küvet yerine duş kullanmak
Vajinal temizliği aşırı yapmaktan kaçınmak
Vajinal temizlik için antiseptik kimyasallardan kaçınmak
İlişki sonrası idrar torbasını hemen boşaltmak
Menopoz sonrası gelişen sistitlerde vajinal östrojenleri kullanmak (doktor tavsiyesi ile)
Cranberry (yaban mersini) çayı tüketmek
Yüksek şeker içeren gıdalardan kaçınmak
C vitaminden zengin gıdalar tüketmek