Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Üroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi




İletişim: 0 530 313 24 68
Hafta içi 10:00 - 16:00
profdrsyucel@gmail.com

İdrar Kaçırma

İdrar Kaçırma Tedavi Edilebilir mi?

İdrar kaçırma kadın ver erkeklerde utanç verici ve can sıkıcı bir durumdur. İdrar kaçırma öksürme hapşırma ile olabileceği gibi ani gelen sıkışma hissi ile de olabilir.

Çoğunlukla yaşlılarda daha çok görülse bile yaşlanmanın kaçınılmaz bir sonucu değildir. İdrar kaçırmanız var ise doktora gitmeli ve modern tedavilerden faydalanamazsınız.

Kaç Çeşit İdrar Kaçırma Vardır?

Stres Tipi İdrar Kaçırma ( Ikınma ile)
İdrar torbasının üzerine ani bir basınç artışı olması ile gerçekleşen idrar kaçırmadır. Sıklıkla kadınlarda öksürme ve hapşırma ile beraber olan idrar kaçırmadır. Kadınlarda özellikle mesane sarkması nedeniyle ve rahim ameliyatları sonrasında görülür. Erkeklerde ise prostat ameliyatları sonrasında görülmektedir.

Sıkışma Tipi İdrar Kaçırma
Ani gelen idrar hissi ile beraber gelen idrar kaçırmadır. Kadınlarda özellikle menapoz sonrası vajinal kuruluk ile beraber veya genç hanımlarda sistit atakları esansında görülür. Erkeklerde ise prostat büyümesinin önemli belirtileri arasındadır. Bazen mesane kanserlerinin de ilk belirtisi olmaktadır.

Taşma Tipi İdrar Kaçırma
İdrar torbasının tam boşalamaması nedeniyle idrarın taşması olarak tariflenen idrar kaçırmasıdır. Kadınlarda bazen rahim ve mesane sarkmasının idrar yolunu kapatması tam idrarı boşaltamama durumunda olur. Bazen erkek ve kadınlarda omurilik hasarlarına bağlı olarak rahat idrar yapamam meydana gelir. İdrar torbası boşalamaz ve fazla gelen idrar idrar yolundan dışarı taşar. Erkeklerde ise prostat büyümesine bağlı idrar torbasında yüksek miktarda idrar geri kalır. Kalan idrar yeni gelen idrar nedeniyle taşma tarzında kaçar.

Fonksiyonel İdrar Kaçırma
Kişinin yaşlanma, ortopedik, beyin veya sinir fonksiyonlarındaki kötüleşme nedeniyle idrarı hissettiğinde tuvalete gidememesine bağlı olan idrar kaçırmadır.

Karışık Tip İdrar Kaçırma
Sıklıkla aynı anda hem sıkışma hem de ıkınma tipi idrar kaçırma olması durumunda tarif edilir. Ancak diğer tiplerin de kendi arasında bir arada görülmesi ile beraber olabilir.

İdrar Kaçırma Neden Olur?

İdrar kaçırma bir hastalıktan daha çok altta yatan bir hastalığın belirtisidir. Bu nedenle idrar kaçırma yakınması için mutlaka bir doktora görünmek gereklidir.

Geçici İdrar Kaçırmalar Neden Olur?

  • Bazı gıdalar ve ilaçlar ara ara olan idrar kaçırmalara neden olabilir:
  • Alkol
  • Kafein
  • Gzlı içecekler
  • Çukulata
  • Acı biberler
  • Baharatlı, şekerli, asitli veya narenciye içeren gıda ve sıvılar
  • Kalp ve tansiyon ilaçları
  • Yatıştırıcılar
  • Kas gevşeticiler
  • İdrar söktürücüler
  • Yüksek dozdaki C Vitamini

Basit sistitler kısa süreli idrar kaçırmalara neden olabilir.
Kabızlık da yine geçici süre olan idrar kaçırma nedenlerindendir.

Devamlı İdrar Kaçırma Neden Olur?

Basit fizyolojik olaylardan ciddi hastalıklara kadar çok farklı nedenler vardır:

Gebelik

Çocuk Doğurma:
Hemen doğum sonrası idrar kaçırma kısa sürede düzelse bile tek başına gebelik veya çocuk doğurma kadınlardaki ıkınma tipi idrar kaçırmanın en önemli nedenidir.

Yaşlanma:
Erkek ve kadınlarda yaşlanma, hormonlarda değişim ve kan damarlarında tıkanıklıklar idrar torbası kasında artışa veya azalmaya neden olurlar.

Menapoz:
Kadınlık hormonun azalması ile vajen ve idrar torbasındaki kuruma ve esneklik azalması hem ıkınma hem de sıkışma tipi idrar kaçırma nedenidir.

Rahim Ameliyatı:
Rahim alınması sırasında idrar torbasının sabitleyen bazı bağlar ve kaslar zarar gördüğü için idrar kaçırma olabilir.

Prostat Büyümesi:
Özellikle prostatın büyüyüp idrar yolunu kapatması ile sıkışma veya taşma tipi idrar kaçırma olabilir.

Prostat Kanseri:
Erkeklerde prostat kanseri ameliyatı veya ışın tedavisi sonrasında ıkınma tipi idrar kaçırması olabildiği gibi tedavisi eksik olan prostat kanserinde sıkışma veya taşma tipi idrar kaçırma da olabilir.

İdrar Yolu Tıkanıklıkları:
Kadın ve erkeklerde idrar yolunun tümör, taş veya enfeksiyonlara bağlı daralması veya tamamen tıkanması taşma veya sıkışma tipi idrar kaçırmaya neden olabilir.

Nörolojik Hastalıklar:
İnme, Felç, Parkinson, Demans, Alzheimer, Multipl Skleroz, beyin veya omurilik hasar ve tümörleri hasarın seviyesi ve yerine göre sıkışma, taşma, fonksiyonel veya karışık idrar kaçırmalara neden olabilir.

İdrar Kaçırma Riskini Yükselten Faktörler Nelerdir?

Cinsiyet: Kadınlar ıkınma tarzı idrar kaçırmaya daha yatkın iken erkekler taşma ve sıkışma tipine daha yatkındır.

Yaş: Yaş ilerledikçe idrar tutma kasları ve idrar torbası kasları güçlerini kaybeder veya anormal çalışmaya başlar.

Obezite: Kilo mesane üzerindeki basıncı yükseltir ve ayrıca idrar tutma kaslarının kuvvetini azaltır.

Sigara, Alkol ve Keyif Verici Maddeler: Bu maddelerin hepsi idrar torbası kazslarının anormal çalışmasına neden olur.

Ailevi Yatkınlık: Özellikle kadınlarda sıkışma ve ıkınma tipi idrar kaçırma ailesel geçiş gösterir.

Ek hastalıklar: Nörolojik, kalp damar ve hormonal hastalıklar ve özellikle diabet idrar kaçırma riskini yükseltir.

İdrar Kaçıran Hastalarda Hangi Tetkikler Yapılır?

  • İdrar tahlili ile enfeksiyon taranması yapılır.
  • İdrar Günlüğü tutularak günde kaç kez idrara çıkıldığı ve ne kadar miktarlarda yapıldığı anlaşılmaya çalışılır.
  • İdrar Akım Hızı çalışması ile idrar yolunda tıkanıklık olup olmadığı ve idrar torbasında ne kadar miktarda bakiye idrar kaldığı test edilir.
  • Ultrason ile idrar torbasının duvar kalınlığı ve prostat büyüklüğü araştırılır.
  • İdrar torbasının nasıl çalıştığının anlaşılması için ürodinami adı verilen bilgisayarlı bir test yapılır.

İdrar Kaçıran Hastalarda Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İdrar kaçırmanın tipine göre tedavi planı değişecektir. Ancak temel olarak şu metodlar uygulanır:

Davranışsal Tedaviler

İdrar Torbası Eğitimi: Her gün 10 ar dakika daha fazla idrar tutmaya çalışarak idrarı ortalama 2-3 saat civarında kaçırmadan tutmaya çalışmak.

Çiftli işeme: İdrar yaptıktan birkaç dakika sonra tekrar idrar yapmaya çalışıp tam boşalmayan idrar torbasını tekrar boşaltmaya çalışmak.

İşeme Zamanlaması: 2-4 saat arasında düzenli idrara giderek aralarda idrar kaçırmaya engel olmak.

Sıvı ve Beslenme Düzenlenmesi: Alkol, sigara ve kafeinden uzak kalıp hafif egzersizler ile kilo verip kasları kuvvetlendirmeye çalışmak. Kabızlıktan korunmak, şekerli gıdalardan kaçınmak.

Pelvik Taban (İdrar Tutma Kasları) Egzersizleri
Kegel egzersizi olarak bilinen bu çalışmada karın kasları kasılmadan sadece popo, vajen ve idrar tutma kasları 5-10 saniye sıkılı tutulup yavaş yavaş serbest bırakılır. Kasların tüm kontrolü sağlandıktan sonra günde 3 kez 10 arlı setler halinde 1-3 ay boyunca yapılır. Egzersizin uygun şekilde yapıldığını test etmek için bazı fizyoterapi teknik cihazları da mevcuttur.

Pelvik Taban (İdrar Tutma Kasları) Elektrik Uyarılması
Kegel egzersizinde kullanılan tüm kasların elektrik veya elektromanyetik olarak uyarılması ve kasılması sağlanır. Çoğunlukla hafif ve orta şiddetli ıkınma ve sıkışma tipi idrar kaçırmalarda etkilidir.

İlaçlar

  • Antikolinerjikler.
  • İdrar torbası kaslarının kasılmasını engelleyen ilaçlardır. Glokom (göz tansiyonu), şiddetli kabızlık, mide boşaltma problemlerinde kullanılmaması gereklidir.
  • Mirabegron.
  • Antikolinerjiklerin yan etkisi olmadan benzer şekilde idrar torbası kaslarını gevşetir.
  • Alfa Blokörler (Prostat Büyümesi İlaçları).
  • İdrar torbasının daha iyi boşalmasını sağlayarak sıkışma veya taşma tipi idrar kaçırmayı engelleyebilri.
  • Östrojen kremleri.
  • Menapoz sonrası vajen ve idrar torbası kuruluğunu azaltarak sıkışma ve ıkınma tipi idrar kaçırmayı engelleyebilir. Östrojenin ağızdan alınması önerilmez hatta idrar kaçırmayı daha da arttırabilir.

Tıbbi Cihazlar

Pesar: Vajen içerisine konan bu silikon tıpalar idrar torbasını ve rahimi düşmekten korur. Bu şekilde geçici süre ıkınma tipi idrar kaçırmayı engelleyebilir. Cerrahi onarım tıbbi nedenlerle mümkün olmayan kadın hastalarda kullanılabilir.

Penis Mandalları: Özellikle prostat ameliyatı sonrasında ıkınma tipi idrar kaçırması olan erkeklerde penisi mandal ile sıkıştırarak kapatıp idrar kaçırmayı engelleyebilir.. Ancak uzun dönemde penis üzerinde basıya bağlı bazı hasarlar yaptığı bilinmelidir.

Girişimsel Basit Yöntemler

Dolgu maddesi Enjeksiyonları: Kadın ver erkeklerde hafif ve orta şiddette ıkınma tipi idrar kaçırmada idrar yolunu daraltıcı dolgu madde enjeksiyonu bazı olgularda faydalı olabilir.

Botox enjeksiyonu: Kadın ve erkeklerde sıkışma tipi idrar kaçırmada ilaçlara yanıt alınamaması durumunda idrar torbası kaslarının kasılmasını 6-12 ay boyunca engellemek için uygulanan bir yöntemdir. En önemli yan etkisi 1-3 ay boyunca idrar torbasının idrar boşaltma gücü kaybedilebilir.

Mesane Pili: Bele yerleştirilen bir pil ile düzenli şekilde elektrik uyarısı omurilikten idrar torbasına ulaşan sinirlere verilerek idrar torbası kasılması engellenebilir.

Ameliyatlar

Mesane askı ameliyatları (sling): Kadınlarda ıkınma tipi idrar kaçırmayı engellemek için vajenden yapılan idrar yolunu bir bant ile sıkıştıran bir ameliyattır. Erkiniliği 3 yıl boyunca %70-80 ler civarındadır ve istenmeyen etkileri çok nadirdir.Rahim ve mesane sarkması ameliyatları ile beraber de yapılabilir.

Mesane Boynu Kaldırma Ameliyatları: Sling ameliyatları yetersiz olduğu durumlarda idrar yolunu daha kuvvetli sıkıştırıp kapatmak için uygulanan bir ameliyattır.

Mesane ve Rahim ya da Vajen Sarkması Ameliyatı: Tüm kadınlık organlarının hazneden dışarı sarkması durumunda yapılması gereken rahimin de eş zamanlı alınabileceği bir ameliyattır.

Suni İdrar Kaçırma Sfinkteri (Büzük) Ameliyatı: Erkeklerde özellikle prostat ameliyatları sonrasında kalıcı ıkınma idrar kaçırma yakınmasının en etkin çözümüdür. Dışarıdan vücut içine takılan Artifisiyel Üretral Sfinkter cihazı vücut içine konan içi su dolu bir pompa ile kullanılır. Dışarıdan kimse göremez ve sadece hasta tarafından bilinen testisin yanındaki bir düğme ile kontrol edilir.